Giữa những dãy nhà cổ rêu phong và tiếng bước chân thong thả trên những con phố lát gạch của Hội An, Hội quán Triều Châu vẫn sừng sững như một chứng nhân của lịch sử. Nơi đây không chỉ là trung tâm tín ngưỡng linh thiêng của cộng đồng người Hoa gốc Triều Châu, mà còn là một tuyệt tác nghệ thuật – nơi từng đường nét, từng họa tiết đều kể câu chuyện về tinh thần biển cả, sự phồn thịnh và lòng thành kính với tổ tiên.
Giới thiệu chung về Hội quán Triều Châu
Trước khi cảm nhận vẻ đẹp tinh xảo của công trình, hãy cùng nhìn lại nguồn gốc hình thành – bởi chính lịch sử đã tạo nên hồn cốt của hội quán này.
Vị trí và lịch sử hình thành
Hội quán Triều Châu tọa lạc tại số 362 Nguyễn Duy Hiệu, phường Cẩm Châu, giữa trung tâm khu phố cổ Hội An. Công trình được xây dựng vào khoảng giữa thế kỷ XIX bởi cộng đồng người Hoa gốc Triều Châu (tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc) – những thương nhân đến đây buôn bán và lập nghiệp.
Ban đầu, hội quán được dựng lên để thờ Phục Ba Tướng quân Mã Viện, vị thần bảo hộ người đi biển, cầu cho những chuyến hải hành bình an, sau này mở rộng thành nơi sinh hoạt tín ngưỡng, họp bàn công việc và gìn giữ văn hóa Triều Châu giữa lòng đất Việt.
Vai trò trong đời sống văn hóa – tín ngưỡng
Trong suốt hàng trăm năm, hội quán đóng vai trò quan trọng trong đời sống cộng đồng người Hoa ở Hội An. Đây là nơi tổ chức các lễ hội truyền thống, lễ tế thần, gặp gỡ đồng hương và là biểu tượng cho tinh thần đoàn kết, hướng thiện. Dù thời gian trôi qua, Hội quán Triều Châu vẫn giữ nguyên không khí linh thiêng, là chốn để người dân cầu an, cầu may, đặc biệt trong dịp đầu xuân năm mới.
Hiện nay, công trình đã được xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia, trở thành điểm đến văn hóa không thể thiếu trong hành trình khám phá Hội An.
Hội quán đóng vai trò quan trọng trong đời sống cộng đồng người Hoa ở Hội An
Kiến trúc đặc trưng của Hội quán Triều Châu
Điểm ấn tượng nhất của hội quán chính là kiến trúc mang đậm dấu ấn người Triều Châu – tinh tế, công phu và tràn ngập biểu tượng may mắn.
Bố cục tổng thể và phong cách kiến trúc
Công trình được xây theo bố cục “nội công ngoại quốc” đặc trưng của kiến trúc cổ Trung Hoa, gồm các khu:
- Tiền điện: nơi đón khách và hành lễ chính.
- Sân thiên tỉnh: khoảng trống lấy sáng tự nhiên, giúp không gian thông thoáng, giảm ẩm.
- Chính điện: nơi đặt bàn thờ chính thờ Phục Ba Tướng quân.
- Hậu điện: lưu giữ đồ tế lễ và các hiện vật thờ cúng.
Mái ngói lợp âm dương, đầu đao uốn cong mềm mại, hai bên trang trí rồng phượng, cá chép, mây cuộn biểu trưng cho sự sung túc, trường tồn. Toàn bộ hệ khung gỗ, cột, kèo được làm từ gỗ quý, ghép nối bằng mộng thủ công, không dùng đinh kim loại – kỹ thuật thể hiện sự khéo léo của nghệ nhân xưa.
Nghệ thuật chạm khắc và trang trí
Nếu nhìn kỹ, từng chi tiết của hội quán là một tác phẩm nghệ thuật. Từ cổng vào đến mái ngói, mọi đường nét đều phản ánh sự cầu kỳ của người Triều Châu:
- Các bức chạm khắc gỗ mô tả tích truyện dân gian, linh vật và biểu tượng hải hành.
- Gốm sứ màu men xanh, đỏ, vàng được ghép nổi trên mái và tường, tạo nên hiệu ứng phản chiếu ánh sáng tuyệt đẹp.
- Những bức phù điêu bằng gỗ sơn son thếp vàng mô phỏng cảnh đi biển, lễ tế thần linh, phản ánh đời sống tinh thần phong phú của cộng đồng người Hoa xưa.
Không gian nơi đây vì thế vừa uy nghi, vừa ấm áp, như một thế giới riêng giữa phố cổ.
Giá trị văn hóa và tín ngưỡng của Hội quán Triều Châu
Cũng như những hội quán khác của người Hoa, Triều Châu không chỉ là nơi sinh hoạt mà còn là biểu tượng cho lòng thành kính và triết lý sống hòa hợp giữa con người và tự nhiên.
Trung tâm tâm linh của cộng đồng người Hoa gốc Triều Châu
Mỗi năm, vào dịp lễ vía Phục Ba Tướng quân, hội quán lại rực rỡ sắc màu, đèn hoa, khói trầm và tiếng trống lễ vang vọng khắp khu phố cổ. Người dân và du khách đến dâng hương, cầu bình an, làm ăn thuận lợi, sức khỏe và hạnh phúc. Đây là dịp thể hiện lòng tri ân với thần linh bảo hộ, đồng thời thắt chặt tinh thần gắn kết trong cộng đồng người Hoa.
Sự giao thoa văn hóa Việt – Hoa
Điểm đặc biệt của Hội quán Triều Châu là sự hòa quyện giữa kiến trúc Trung Hoa tinh xảo và hồn Việt mộc mạc. Mái hiên, khung cửa, sân thiên tỉnh được thiết kế mở, phù hợp với khí hậu nhiệt đới của miền Trung. Các chi tiết trang trí vừa thể hiện đặc trưng Hoa, vừa mang hơi thở Việt – mềm mại, ấm áp và gần gũi. Chính sự giao thoa ấy khiến công trình vừa có vẻ uy nghi, vừa có sự thân thuộc hiếm thấy.
Sự hòa quyện giữa kiến trúc Trung Hoa tinh xảo và hồn Việt mộc mạc
Hội quán Triều Châu trong quần thể di sản phố cổ Hội An
Khi dạo quanh phố cổ, ta dễ dàng bắt gặp những hội quán cổ kính nằm dọc theo trục phố chính. Mỗi công trình là một “câu chuyện” khác nhau, nhưng đều góp phần tạo nên bản sắc đa văn hóa của Hội An.
Mối liên kết với các hội quán khác
Hội quán Triều Châu cùng với Phúc Kiến, Quảng Đông, Hải Nam,… tạo thành chuỗi hội quán người Hoa đặc sắc, mỗi nơi mang một phong cách riêng. Nếu Phúc Kiến rực rỡ và cầu kỳ, Quảng Đông trầm hùng và tinh tế, thì Triều Châu lại gây ấn tượng bởi sự mềm mại và hài hòa trong bố cục. Tất cả hợp thành một bản hòa ca di sản sống động giữa lòng phố Hội.
Điểm đến không thể bỏ qua khi du lịch Hội An
Du khách đến Hội An hiếm ai bỏ lỡ hội quán này. Giữa tiếng rao hàng và nhịp sống chậm, không gian linh thiêng, mùi trầm thơm và sắc đỏ son tạo nên cảm giác yên bình khó tả. Du khách thường đến đây để chiêm ngưỡng kiến trúc, lắng nghe câu chuyện về người Hoa, hoặc chụp những bức ảnh nghệ thuật giữa ánh sáng lung linh phản chiếu từ mái ngói và gốm sứ.
Hội quán là không gian sống của di sản
Bảo tồn và phát huy giá trị di sản
Dù đã trải qua gần hai thế kỷ, hội quán vẫn giữ được gần như nguyên vẹn hình dáng ban đầu nhờ công tác bảo tồn kiên trì và tâm huyết.
Công tác trùng tu và bảo tồn kiến trúc
Các hạng mục của hội quán được phục dựng theo đúng kỹ thuật cổ truyền, sử dụng vật liệu tự nhiên như gỗ lim, sơn ta, ngói cổ, tránh thay đổi cấu trúc gốc. Việc trùng tu luôn dựa trên nguyên tắc “giữ nguyên bản sắc – phục hồi tinh thần”, giúp công trình vẫn mang trọn hơi thở thời gian.
Phát huy giá trị văn hóa – du lịch
Ngày nay, Hội quán Triều Châu là điểm đến trong nhiều tour tham quan di sản Hội An. Ngoài tham quan, du khách còn có thể xem trình diễn nghệ thuật dân gian, triển lãm ảnh cổ hoặc tham gia hoạt động tìm hiểu phong tục người Hoa. Việc kết hợp giữa du lịch và văn hóa đã biến nơi đây thành không gian sống của di sản, chứ không chỉ là di tích tĩnh lặng.
Không gian Hội quán Triều Châu trên nền tảng số tại YooLife
Hội quán Triều Châu trong thời đại số
Sự phát triển của công nghệ mở ra cơ hội mới cho việc bảo tồn và quảng bá di sản. Hội quán Triều Châu cũng đã bước vào không gian số, mang đến cách tiếp cận mới mẻ và hiện đại hơn.
Số hóa di sản và quảng bá thông minh
Dưới sự hợp tác giữa thành phố Hội An và các đơn vị công nghệ, hội quán được quét 3D và xây dựng mô hình số hóa. Du khách có thể truy cập trực tuyến để tham quan ảo, xem từng chi tiết kiến trúc, đọc thông tin thuyết minh, hoặc tìm hiểu lịch sử qua giao diện tương tác. Hình thức này giúp di sản đến gần hơn với công chúng toàn cầu, đồng thời lưu giữ tư liệu kiến trúc phục vụ nghiên cứu lâu dài.
YooLife và công nghệ VR360 – Trải nghiệm Hội quán Triều Châu đa góc nhìn
Công nghệ VR360 của YooLife mang đến trải nghiệm trực quan, tương tác cho người dùng, tái hiện toàn bộ không gian Hội quán Triều Châu với hình ảnh 3D sống động. Du khách có thể:
- Xoay 360° để ngắm toàn cảnh từ cổng tam quan, sân thiên tỉnh đến chính điện, cảm nhận sự hài hòa của ánh sáng, màu sắc và vật liệu.
- Phóng to chi tiết chạm khắc để chiêm ngưỡng các họa tiết rồng phượng, phù điêu và hoa văn sơn son thếp vàng.
- Nghe thuyết minh tự động giải thích từng khu vực, biểu tượng và câu chuyện lịch sử gắn liền với hội quán.
- Di chuyển giữa các khu vực chỉ bằng thao tác chạm hoặc rê chuột, mang đến cảm giác tham quan thật dù đang ở bất kỳ đâu.
- Lưu lại và chia sẻ khoảnh khắc tham quan ảo qua mạng xã hội, giúp lan tỏa vẻ đẹp di sản Hội An đến cộng đồng.
- Trải nghiệm âm thanh và ánh sáng thực tế, mô phỏng môi trường thật, giúp người xem cảm giác như đang đứng giữa không gian linh thiêng của hội quán.
Nhờ ứng dụng VR360, YooLife đã giúp Hội quán Triều Châu bước ra khỏi giới hạn địa lý, đưa du khách khắp nơi đến gần hơn với giá trị văn hóa của Hội An. Công nghệ không thay thế di sản – nó giúp di sản được “sống lại” trong không gian số, dễ tiếp cận, sinh động và đầy cảm xúc.
Hội quán Triều Châu là minh chứng cho sự giao thoa văn hóa Việt – Hoa và cho thấy bàn tay tài hoa của con người trong việc tạo nên di sản bất hủ. Với sự đồng hành của YooLife và công nghệ VR360, hành trình bảo tồn và quảng bá di sản đã bước sang trang mới – nơi quá khứ và hiện tại hòa quyện, để mỗi người dù ở bất cứ đâu vẫn có thể cảm nhận được vẻ đẹp, tinh thần và linh hồn của Hội An.
