Tọa lạc tại xã Vũ Xá, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên, Đền Mụa là một trong những di tích lịch sử – văn hóa tiêu biểu của vùng đồng bằng sông Hồng. Nơi đây thờ Bà Chúa Mụa – Trịnh Thị Ngọc Am, một cung tần của chúa Trịnh Tráng, người có công lao to lớn trong việc giúp dân, trị thủy và an định đời sống nhân dân. Với kiến trúc cổ kính, nhiều di vật quý giá cùng lễ hội truyền thống được gìn giữ qua nhiều thế kỷ, đền Mụa không chỉ là điểm đến tâm linh linh thiêng mà còn là minh chứng sống động cho bề dày văn hóa và lịch sử của Hưng Yên.
Lịch sử hình thành và truyền thuyết về Bà Chúa Mụa
Theo sử sách và truyền thuyết dân gian, Bà Chúa Mụa – Trịnh Thị Ngọc Am là một người phụ nữ nhân hậu, tài giỏi, từng là cung tần của Chúa Trịnh Tráng. Trong thời gian về quê sinh sống, bà luôn quan tâm đến đời sống người dân, giúp họ ổn định cuộc sống, khuyến khích trồng trọt, chăn nuôi, và khơi dậy tinh thần đoàn kết trong cộng đồng.
Lịch sử hình thành và truyền thuyết về Bà Chúa Mụa
Sau khi bà mất, để tưởng nhớ công đức, nhân dân địa phương đã lập Đền Mụa để thờ phụng. Từ đó, đền trở thành nơi linh thiêng, gắn liền với đời sống tâm linh và lòng biết ơn sâu sắc của người dân xã Vũ Xá nói riêng, Hưng Yên nói chung. Trải qua bao biến cố thăng trầm của lịch sử, ngôi đền vẫn được bảo tồn, tu bổ và tôn tạo, giữ vững giá trị văn hóa – lịch sử nguyên bản.
Kiến trúc cổ kính và giá trị nghệ thuật độc đáo
Ngôi đền không chỉ là nơi thờ phụng Bà Chúa Mụa – người phụ nữ tài đức, nhân hậu – mà còn là một kiệt tác nghệ thuật dân gian, phản ánh trình độ xây dựng, điêu khắc và thẩm mỹ của người Việt qua nhiều thế kỷ.
Nghệ thuật chạm khắc tinh xảo
Đền Mụa được xây dựng theo lối kiến trúc cổ truyền của người Việt, mang đậm phong cách thời Lê – Trịnh. Ngôi đền tọa lạc trên khu đất cao ráo, phía trước là hồ nước và cây cổ thụ, tạo nên không gian trang nghiêm, tĩnh tại.
Điểm nổi bật nhất của đền là hệ thống chạm khắc tinh xảo trên gỗ và đá. Những bức hoành phi, câu đối, cửa võng, cùng các hoa văn hình rồng, phượng, hoa lá… đều thể hiện sự tài hoa của người xưa và nét giao thoa văn hóa của nhiều thời kỳ.
Kiến trúc cổ kính và giá trị nghệ thuật độc đáo
Hiện vật quý giá
Trong đền hiện vẫn còn lưu giữ nhiều di vật quý hiếm, như:
- Bia đá từ thế kỷ XVII, khắc ghi công đức của Bà Chúa Mụa.
- Pho tượng Bà Chúa Mụa bằng đá xanh, chạm khắc tinh tế, thể hiện thần thái hiền hậu, nhân từ.
- Các bức đại tự, hoành phi, câu đối cổ phản ánh niềm kính ngưỡng và đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của nhân dân.
Mỗi chi tiết trong kiến trúc đền Mụa đều chứa đựng giá trị thẩm mỹ và tư tưởng sâu sắc, trở thành tư liệu quý giá cho nghiên cứu văn hóa – nghệ thuật Việt Nam cổ.
Lễ hội Đền Mụa – Nét đẹp văn hóa truyền thống
Hằng năm, vào ngày mùng 5 tháng Giêng âm lịch, người dân xã Vũ Xá lại nô nức tổ chức Lễ hội Đền Mụa để tưởng nhớ công đức của Bà Chúa Mụa. Phần lễ được tổ chức trang trọng với nghi thức dâng hương, rước kiệu và tế lễ cổ truyền, thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với người có công với dân, với nước.
Phần hội mang đậm bản sắc vùng đồng bằng Bắc Bộ, gồm nhiều trò chơi dân gian như: kéo co, chọi gà, đánh đu, và biểu diễn nghệ thuật chèo, hát văn… tạo không khí rộn ràng, vui tươi đầu năm. Lễ hội không chỉ là dịp du xuân, chiêm bái mà còn là cơ hội để người dân và du khách hiểu hơn về truyền thống lịch sử, văn hóa của vùng đất Hưng Yên hiền hòa.
Chiêm ngưỡng Đền Mụa trên không gian số YooLife
Bước vào kỷ nguyên chuyển đổi số, di sản văn hóa Việt Nam đang được ứng dụng công nghệ hiện đại để bảo tồn và lan tỏa giá trị. Nền tảng YooLife – hệ sinh thái số toàn diện về văn hóa, du lịch và đời sống đô thị – đã tái hiện Đền Mụa bằng công nghệ VR360 và mô phỏng 3D chân thực, giúp người xem có thể tham quan trực tuyến mọi lúc, mọi nơi.
Trải nghiệm VR360 sống động
Trên YooLife, người dùng có thể “dạo bước” qua từng khu vực của đền: từ cổng Tam Quan, tòa Tiền tế, Hậu cung cho đến các pho tượng cổ. Mọi chi tiết, ánh sáng và không gian được mô phỏng trung thực, mang lại cảm giác như đang đứng giữa lòng di tích thật.
Chiêm ngưỡng Đền Mụa trên không gian số YooLife
Bản đồ số và tư liệu lịch sử đầy đủ
Hệ thống bản đồ định vị số YooLife giúp người dùng tra cứu vị trí, đường đi, thông tin giới thiệu chi tiết về lịch sử, kiến trúc và lễ hội của Đền Mụa. Kho tư liệu số hóa gồm văn bản, hình ảnh, video, và bài thuyết minh chuẩn hóa giúp du khách, học sinh, sinh viên dễ dàng tìm hiểu và học tập.
AI Voice Thuyết minh sinh động
Một trong những điểm nhấn của trải nghiệm là AI Voice Thuyết Minh, mang giọng đọc tự nhiên, truyền cảm, kể lại câu chuyện về Bà Chúa Mụa và hành trình dựng đền một cách hấp dẫn. Người xem vừa nghe vừa quan sát, vừa cảm nhận không gian linh thiêng – tạo nên trải nghiệm “học sử bằng cảm xúc”.
Tương tác và chia sẻ cộng đồng
YooLife cho phép người dùng bình luận, chia sẻ cảm nhận, chụp ảnh màn hình VR360 hoặc viết bài đăng về hành trình khám phá số của mình. Nhờ đó, giá trị lịch sử và tinh thần nhân nghĩa của Bà Chúa Mụa được lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng số.
Lợi ích của việc số hóa di tích Đền Mụa trên không gian số
Việc đưa Đền Mụa lên không gian số không chỉ là một bước tiến công nghệ, mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực:
- Bảo tồn di sản bền vững: Hạn chế sự xuống cấp của di tích thật, lưu giữ dữ liệu số cho thế hệ sau.
- Tăng khả năng tiếp cận: Giúp du khách trong và ngoài nước có thể tham quan từ xa, mở rộng du lịch văn hóa Việt Nam.
- Giáo dục lịch sử sinh động: Tạo điều kiện cho học sinh, sinh viên học lịch sử qua công nghệ trực quan, hấp dẫn.
- Lan tỏa tinh thần nhân văn: Giúp cộng đồng hiểu hơn về công lao, đạo đức và giá trị truyền thống mà Bà Chúa Mụa để lại.
Đền Mụa Hưng Yên không chỉ là một công trình kiến trúc cổ kính mang đậm dấu ấn thời Lê – Trịnh, mà còn là biểu tượng của lòng biết ơn và niềm tự hào dân tộc. Nơi đây ghi dấu công lao của Bà Chúa Mụa – người phụ nữ đức độ, hết lòng vì dân, được nhân dân tôn kính qua bao thế hệ. Từng viên đá, tấm bia, pho tượng hay câu đối trong đền đều chứa đựng giá trị lịch sử – văn hóa sâu sắc, minh chứng cho truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của người Việt.
