Tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám, bia tiến sĩ số 1739 là minh chứng sống động cho kỳ thi Kỷ Mùi niên hiệu Vĩnh Hựu 5 dưới thời vua Lê Ý Tông – Nơi khắc ghi tên tuổi những bậc hiền tài và tinh thần trọng học của dân tộc. Hơn hai thế kỷ trôi qua, nay tấm bia được tái hiện trên nền tảng số, giúp người xem dễ dàng tìm hiểu về giá trị lịch sử qua hình ảnh 360 độ sống động, chân thực.

Bối cảnh lịch sử kỳ thi Kỷ Mùi (1739) thời Lê Trung Hưng

Khoa thi năm Kỷ Mùi niên hiệu Vĩnh Hựu 5 (1739) được tổ chức dưới triều vua Lê Ý Tông, trong giai đoạn Lê Trung Hưng. Thời kỳ nhà Lê đã khôi phục ngai vàng nhưng quyền lực vẫn nằm trong tay chúa Trịnh. Dù tình hình đất nước đối mặt với nhiều biến động chính trị, triều đình vẫn duy trì giáo dục và khoa cử nhằm tuyển chọn nhân tài, ổn định xã hội và củng cố thể chế Nho giáo.

Khoa thi năm Kỷ Mùi niên hiệu Vĩnh Hựu 5 (1739) được tổ chức dưới triều vua Lê Ý Tông, trong giai đoạn Lê Trung Hưng

Kỳ thi Kỷ Mùi diễn ra đúng quy trình theo chế độ khoa bảng truyền thống, gồm ba vòng thi: Hương – Hội – Đình. Thí sinh trải qua nhiều nội dung kiểm tra khắt khe như Kinh Nghĩa, Văn sách, Thơ phú đánh giá toàn diện kiến thức Nho học. Những người đồ cao được vinh danh Tiến sĩ và được khắc tên lên bia đá tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám.

Nội dung văn bia – Dấu ấn học thuật được khắc ghi

Bia tiến sĩ số 1739 không đơn thuần là bảng danh sách những người đỗ đạt, tấm bia còn mang đậm tinh thần học thuật và nhân văn của thời đại. Tấm bia là sự kết hợp giữa hình thức trang trọng và nội dung sâu sắc, thể hiện vai trò của khoa cử trong xã hội phong kiến Việt Nam dưới triều Lê Trung Hưng.

Cấu trúc và nội dung khắc trên bia tiến sĩ số 1739

Bia tiến sĩ số 1739 được dựng bằng đá xanh, đặt trên lưng rùa – biểu tượng của sự trường tồn và trí tuệ. Cấu trúc bia gồm ba phần chính:

• Phần đề danh: Khắc tên 44 vị tiến sĩ đỗ trong kỳ thi năm Kỷ Mùi (1739), kèm quê quán.
• Phần văn bia: Bài văn được Nguyễn Nghiễm – Tham tụng, một vị đại thần uyên bác của triều đình soạn thảo. Ông nổi tiếng với tư tưởng sâu sắc, văn phong mẫu mực.
• Phần dựng bia: Bia do triều đình chỉ đạo dựng vào cùng năm với sự tham gia của nhiều quan lại cao cấp, thể hiện sự trọng thị với giáo dục và sĩ tử.

Bia tiến sĩ số 1739 được dựng bằng đá xanh, đặt trên lưng rùa – biểu tượng của sự trường tồn và trí tuệ

Trích đoạn trên văn bia tiêu biểu

Trên tấm bia có một đoạn văn nổi bật “Phàm hiền tài là nguyên khí của quốc gia. Nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà hưng thịnh; nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp hèn…”. Đoạn văn khẳng định vai trò trung tâm của người hiền tài trong vận mệnh quốc gia, tư tưởng xuyên suốt trong chính sách trọng dụng nhân tài của các triều đại phong kiến Việt Nam.

Tấm bia tiến sĩ số 1739 không chỉ là tư liệu lịch sử mà còn là di sản tinh thần quý giá, góp phần nuôi dưỡng truyền thống hiếu học của dân tộc Việt.

Danh sách và nhân vật tiêu biểu trong kỳ thi năm 1739

Khoa thi Kỷ Mùi niên hiệu Vĩnh Hữu 5 (1739) là một trong những kỳ thi tiêu biểu thời Lê Trung Hưng, không chỉ bởi số lượng sĩ tử thành danh mà còn bởi các tên tuổi lớn để lại dấu ấn trong lịch sử dân tộc. Bia tiến sĩ số đã lưu danh 44 vị tiến sĩ, đại diện cho tầng lớp tri thức thời bấy giờ.

Danh sách tiến sĩ được ghi danh trên bia

Bia tiến sĩ số 1739 khắc tên, quê quán của các sĩ tử đỗ đạt trong kỳ thi, thể hiện sự công khai và minh bạch của chế độ khoa cử thời phong kiến. Đây là nguồn tư liệu quý để nghiên cứu về nhân sự học, địa phương học và lịch sử triều Lê. Một số tỉnh, phủ có nhiều tiến sĩ đỗ đạt trong kỳ thi gồm:

• Trấn Sơn Nam
• Phủ Quốc Oai
• Huyện Đông Ngàn
• Phủ Thường Tín
• Trấn Nghệ An…

Những nhân vật tiêu biểu trong kỳ thi Kỷ Mùi (1739)

Trong số 44 tiến sĩ đỗ đạt, có nhiều người về sau giữa các chức vụ quan trọng trong triều đình, đóng góp nổi bật cho văn hóa – giáo dục nước nhà. Có thể kể đến như:

• Ngô Thì Sĩ (quê Thanh Oai, Hà Đông): Nhà sử học nổi tiếng, tác giả của cuốn “Việt sử tiêu án”, có ảnh hưởng lớn trong việc đổi mới tư duy biên soạn lịch sử dưới triều Lê mạt.
• Phạm Nguyễn Du: Một trí thức danh tiếng thời bấy giờ, có nhiều đóng góp về hành chính, pháp chế và văn chương.
• Phan Huy Ích: (Tuy chưa đỗ kỳ này nhưng là học trò của các tiến sĩ cùng thời). Sau này là danh sĩ nổi tiếng trong phong trào Tây Sơn.

Trải nghiệm bia tiến sĩ 1739 trên nền tảng số – Chạm tay vào quá khứ

Trải qua hơn hai thế kỷ, bia tiến sĩ số 1739 vẫn hiên ngang giữa không gian Văn Miếu – Quốc Tử Giám, lưu giữ tinh thần khoa cử và truyền thống hiếu học của dân tộc. Tuy nhiên, để đưa giá trị này đến gần hơn với công chúng hiện đại, đặc biệt là thế hệ trẻ thì cần phải có cách tiếp cận mới sinh động, trực quan và dễ hiểu.

Đó là lý do vì sao bia tiến sĩ số 1739 được tái hiện trên nền tảng số YooLife, mở ra hành trình khám phá di sản mà hoàn toàn mới, nơi mỗi người có thể “chạm tay vào quá khứ” ngay trên thiết bị thông minh của mình.

Khám phá bia tiến sĩ số qua hình ảnh 360 chân thực

Với việc ứng dụng công nghệ VR, giúp người xem dễ dàng tiếp cận hình ảnh bia tiến sĩ số chi tiết. Giao diện trực quan, cảm nhận rõ từng chi tiết chạm khắc, từng dòng chữ Hán cổ uy nghiêm được bảo tồn qua hàng thế kỷ. Đặc biệt với công nghệ 3D mô phỏng chân thực, phóng to và thu nhỏ hiện vật.

Khám phá bia tiến sĩ số qua hình ảnh 360 chân thực

Voice AI –  Thuyết minh lịch sử tự động

Ứng dụng YooLife còn tích hợp thuyết minh tự động, giúp người xem hiểu sâu hơn về nội dung tấm bia qua lời dẫn chuyên sâu. Ngoài ra, một số phiên bản trải nghiệm còn cho phép tương tác với nhân vật lịch sử mô phỏng như tiến sĩ thời Lê hoặc soạn văn bia, tạo cảm giác nhập vai thú vị và cuốn hút.

Tương tác thông minh với bia tiến sĩ số

Không chỉ dừng lại ở việc “xem”, “đọc”, “hiểu”, người dùng có thể chạm vào từng phần nội dung của bia. Trải nghiệm này đặc biệt hữu ích với học sinh, sinh viên và những người quan tâm đến lịch sử – văn hóa Việt Nam.

• Đọc bản dịch nghĩa tiếng Việt
• Xem chú thích từng cụm từ, câu văn Hán Nôm.
• Tìm hiểu bối cảnh, ý nghĩa của từng đoạn văn bia.

Bia tiến sĩ số 1739 không chỉ là chứng tích của một kỳ thi tuyển chọn hiền tài dưới triều Lê mà còn là biểu tượng trường tồn của đạo học và sự trọng dụng nhân tài trong văn hóa Việt. Đó không chỉ là cách bảo tồn mà còn là cách để di sản sống cùng thời đại, tiếp tục truyền cảm hứng cho thế hệ hôm nay và mai sau.