Giữa lòng phố cổ Hội An, nơi những mái ngói rêu phong và tiếng chuông chùa vang vọng, Hội quán Hải Nam nổi bật như một chứng tích lịch sử mang đậm dấu ấn của cộng đồng người Hoa gốc Hải Nam. Không chỉ là nơi sinh hoạt tín ngưỡng và tưởng niệm, công trình này còn là biểu tượng giao thoa văn hóa, hòa quyện giữa nghệ thuật Trung Hoa tinh tế và nét bản địa Việt Nam mộc mạc. 

Khái quát về Hội quán Hải Nam

Trước khi khám phá vẻ đẹp kiến trúc và tín ngưỡng đặc sắc, cần hiểu rõ nguồn gốc hình thành của công trình – nơi lưu giữ ký ức và tinh thần của cộng đồng người Hoa gốc Hải Nam trên đất Hội An.

Vị trí và lịch sử hình thành

Tọa lạc tại số 10 Trần Phú, phường Minh An, ngay trung tâm phố cổ, Hội quán Hải Nam được xây dựng vào năm 1875 bởi cộng đồng người Hoa gốc Hải Nam sinh sống tại Hội An. Tên gọi ban đầu là Quỳnh Phủ Hội Quán, nhằm tưởng nhớ 108 thương nhân người Hải Nam bị triều đình xử oan trong thế kỷ XIX.

Công trình vừa mang giá trị tâm linh – lịch sử – cộng đồng, vừa phản ánh mối quan hệ giao thương mật thiết giữa Việt Nam và Trung Hoa trong thời kỳ thương cảng Hội An thịnh vượng.

Vai trò của hội quán trong đời sống đô thị cổ

Hội quán không chỉ là nơi sinh hoạt tín ngưỡng mà còn là trung tâm gắn kết cộng đồng người Hoa, nơi tổ chức các nghi lễ, hội họp, bàn việc buôn bán. Bên cạnh đó, đây còn là địa chỉ văn hóa giúp truyền tải tinh thần “nhân – nghĩa – trung – tín” của người Hải Nam, trở thành cầu nối văn hóa Đông – Tây trong dòng chảy lịch sử thương cảng Hội An.

Công trình lưu giữ ký ức và tinh thần của cộng đồng người Hoa gốc Hải Nam trên Hội An

Giá trị kiến trúc độc đáo của Hội quán Hải Nam

Bước qua cổng, du khách lập tức bị cuốn hút bởi không gian trầm mặc, đường nét tinh tế và bố cục cân đối đặc trưng của kiến trúc phương Đông. Mỗi chi tiết nơi đây đều là sự kết tinh của nghệ thuật, tín ngưỡng và tâm linh.

Bố cục tổng thể và quy hoạch không gian

Công trình được xây dựng theo mô hình tam quan – sân thiên tỉnh – chính điện – hậu điện, thể hiện tư duy kiến trúc truyền thống phương Đông với bố cục đăng đối, hài hòa. Một số đặc điểm nổi bật:

• Tam quan: Cổng chính chạm khắc cầu kỳ, mái ngói âm dương tượng trưng cho sự hòa hợp trời – đất.
• Sân thiên tỉnh: Giúp đón ánh sáng tự nhiên và điều hòa không khí.
• Chính điện: Trung tâm hành lễ, trang hoàng rực rỡ bằng sơn son thếp vàng.

Không gian này vừa mang đậm dấu ấn kiến trúc Trung Hoa cổ điển, vừa khéo léo dung hòa cùng chất liệu địa phương – tạo nên vẻ đẹp tinh tế, trầm mặc.

Nghệ thuật chạm khắc và trang trí nội thất

Bước vào trong, du khách sẽ ấn tượng bởi hệ thống cột gỗ lim chạm khắc tinh xảo với các đề tài long – ly – quy – phượng và hoa điểu biểu trưng cho may mắn, thịnh vượng.

Các chi tiết sơn son thếp vàng, câu đối Hán tự, cùng những bức hoành phi cổ đều thể hiện trình độ mỹ nghệ bậc thầy của thợ xưa. Không gian nội thất vừa uy nghiêm, vừa mang nét nghệ thuật sống động, cho thấy sự tôn kính với tổ tiên và lòng tự hào văn hóa của cộng đồng người Hải Nam tại Hội An.

Không gian trầm mặc, đường nét tinh tế và bố cục cân đối đặc trưng của Hội quán Hải Nam

Biểu tượng văn hóa và tín ngưỡng trong hội quán

Không chỉ là nơi thờ tự, hội quán còn là không gian phản ánh đậm nét tinh thần, tín ngưỡng và triết lý sống của cộng đồng người Hoa gốc Hải Nam.

Các tượng thờ và lễ nghi truyền thống

Chính điện Hội quán Hải Nam thờ Quan Thánh Đế Quân – biểu tượng của chính nghĩa, trung liệt và lòng trung thành. Phía sau là điện thờ 108 vị thương nhân Hải Nam được nhân dân tôn kính.

Hàng năm, vào tháng 6 âm lịch, nơi đây diễn ra lễ hội tưởng niệm long trọng, quy tụ đông đảo người dân địa phương và khách du lịch đến tham dự, dâng hương và cầu an.

Lễ hội gồm nhiều nghi thức truyền thống:

• Lễ tế thần, rước kiệu Quan Công.
• Các tiết mục múa lân, hát bội mang đậm màu sắc dân gian.
• Hoạt động kết nối cộng đồng người Hoa, gắn kết văn hóa hai dân tộc.

Tín ngưỡng – đạo đức – cộng đồng

Không chỉ là nơi hành lễ, hội quán còn phản ánh triết lý nhân sinh sâu sắc: hướng thiện, trọng nghĩa, giữ gìn đạo lý làm người.

Các bức phù điêu, tượng thờ, và màu sắc chủ đạo đỏ – vàng tượng trưng cho sự thịnh vượng và lòng trung thành, đồng thời khẳng định vai trò của hội quán như một “trái tim tinh thần” của cộng đồng người Hoa tại Hội An suốt hơn một thế kỷ.

Hàng năm, Hội quán Hải Nam diễn ra lễ hội tưởng niệm long trọng

Trải nghiệm tham quan Hội quán Hải Nam

Giữa không gian cổ kính của phố Hội, hội quán Hải Nam mang đến cảm giác tĩnh tại và sâu lắng – nơi du khách không chỉ ngắm nhìn mà còn có thể cảm nhận được linh hồn văn hóa đang sống trong từng chi tiết.

Không gian cổ kính giữa lòng phố Hội

Đi dọc con phố Trần Phú, du khách dễ dàng nhận ra cổng tam quan uy nghi của hội quán. Bước qua ngưỡng cửa là không gian tĩnh lặng, ánh sáng chiếu qua sân thiên tỉnh làm nổi bật từng mảng sơn thếp, từng họa tiết chạm khắc cổ.

Không khí nơi đây như tách biệt với nhịp sống sôi động bên ngoài – vừa linh thiêng, vừa trầm mặc, khiến ai ghé qua cũng cảm nhận được sự giao hòa giữa lịch sử và tâm linh.

Gợi ý cho du khách và nhiếp ảnh gia

• Thời điểm lý tưởng: buổi sáng hoặc chiều muộn – khi ánh sáng tự nhiên phản chiếu lên mái ngói cổ.
• Góc chụp ấn tượng: cổng tam quan, sân thiên tỉnh, mái ngói âm dương, các cột gỗ chạm khắc vàng son.
• Trang phục gợi ý: áo dài, quần linen, hoặc trang phục cổ điển để phù hợp khung cảnh cổ kính.

Những bức ảnh tại đây không chỉ ghi lại hình ảnh di tích mà còn lưu giữ khoảnh khắc chạm vào chiều sâu văn hóa của phố Hội.

Khám phá không gian Hội quán Hải Nam tại YooLife

Bảo tồn và chuyển đổi số di sản với công nghệ VR360 của YooLife

Trong kỷ nguyên số, việc bảo tồn di sản không chỉ dừng ở trùng tu vật chất mà còn mở rộng sang chuyển đổi trải nghiệm bằng công nghệ thực tế ảo. YooLife đã tiên phong ứng dụng công nghệ VR360 để dựng lại toàn bộ không gian Hội quán Hải Nam một cách chân thực, giúp người xem:

• Tham quan trực tuyến toàn bộ công trình với góc nhìn 360 độ.
• Tương tác tự do: xoay, phóng to, di chuyển trong từng khu vực từ tam quan đến hậu điện.
• Tích hợp thuyết minh tự động bằng giọng nói đa ngôn ngữ.
• Xem chú thích trực tiếp trên các điểm di sản quan trọng.
• Hòa mình vào âm thanh môi trường: tiếng chuông, tiếng gió và nhạc nền cổ xưa.

Nhờ đó, mọi người có thể khám phá Hội quán Hải Nam mọi lúc – mọi nơi, dù đang ở Việt Nam hay bất kỳ nơi nào trên thế giới.

Hội quán Hải Nam không chỉ là một công trình cổ mà còn là biểu tượng sống động của sự giao thoa văn hóa, tín ngưỡng và lòng nhân ái. Nhờ sự hỗ trợ của công nghệ VR360 do YooLife phát triển, không gian di sản này được tái hiện sinh động, mở rộng cơ hội tiếp cận cho du khách toàn cầu, đồng thời góp phần thúc đẩy hành trình chuyển đổi số trong bảo tồn văn hóa Việt Nam. Từ Hội An cổ kính đến thế giới hiện đại, di sản vẫn sống, vẫn kể chuyện – bằng ngôn ngữ của công nghệ và cảm xúc con người.