Làng lụa Vạn Phúc – Biểu tượng của nghề dệt truyền thống Hà Nội, đang đối mặt với nguy cơ mai một giữa guồng quay hiện đại. Lụa vẫn còn nhưng những khung cửi xưa, bàn tay nghệ nhân ngày một thưa vắng. Nếu không thay đổi, làng nghề sẽ chỉ còn lại trong sách sử” – đó là trăn trở của những người làm nghề tại Vạn Phúc. Làm sao để một làng nghề hơn 1.000 năm tuổi không bị lãng quên trong kỷ nguyên số? Và hành trình chuyển đổi số cùng YooLife chính là câu trả lời – Nơi di sản được tái hiện sống động trên không gian số, sẵn sàng bước vào tương lai.
Làng lụa Vạn Phúc: Ẩn sau từng sợi tơ là cả một hồn nghề
Giữa nhịp sống hối hả của Thủ đô, làng lụa Vạn Phúc vẫn giữ cho mình một nhịp điệu riêng – tiếng thoi đưa đều đều, tiếng khung cửi gõ nhịp dưới mái nhà cũ kỹ, nơi ánh nắng sớm mai xuyên qua ô cửa gỗ bạc màu.
Âm thanh ấy không chỉ là âm thanh của nghề mà là tiếng vọng của lịch sử, là hồn cốt của một làng nghề hơn 1000 năm tuổi. Nơi từng tấm lụa Hà Đông không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn theo chân thương lái vượt biên, vươn tới tận Nhật Bản, Ấn Độ và sang phương Tây.
Ông Nguyễn Văn Hùng – Chủ tịch Hội làng nghề dệt lụa Vạn Phúc vẫn thường ngồi nơi chiếc bàn cũ, lật giở từng tấm ảnh đen trắng như cách để ôn lại một thời đầy tự hào nhưng cũng lắm thăng trầm của làng nghề. “Ngày trước, chỉ mong giữ được nghề, nay thì mong con cháu tiếp nối được cái hồn của làng,” Ông nói chậm rãi, ánh mắt vừa buồn vừa sáng.
Giữa nhịp sống hiện đại, làng lụa Vạn Phúc đi về đâu?
Nghề dệt lụa Vạn Phúc – Từng là biểu tượng tự hào của ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam, giờ đây đang trước một ngã rẽ lớn: Hoặc là chuyển mình để tồn tại trong thị trường hiện đại hoặc dần mờ nhạt, chỉ còn được biết đến qua vài dòng trong sách giáo khoa hay những gian trưng bày của bảo tàng.
Giữ nghề nhưng có nguy cơ mai một, đổi mới nhưng đối diện với thách thức mất đi bản sắc. Giữa những ngổn ngang đó, câu chuyện bảo tồn nghề dệt không còn là chuyện riêng của một làng nghề mà là hồi chuông cảnh tỉnh về văn hóa bản địa trong thời đại toàn cầu hóa.
Thời bao cấp, Vạn Phúc là điểm sáng trong ngành dệt khi đóng vai trò là trung tâm sản xuất lớn. Nhưng khi mô hình hợp tác tan rã, từng hộ gia đình phải tự xoay sở: từ tìm nguyên liệu, sáng tạo mẫu mã đến tiếp cận người tiêu dùng. Giữa lúc đó, thị trường lại tràn ngập các loại vải rẻ nhập khẩu từ Trung Quốc với thiết kế bắt mắt, giá cả cạnh tranh và tốc độ xu hướng nhanh chóng. Theo số liệu thống kê, chỉ trong 9 tháng đầu năm 2024, Việt Nam đã nhập 7.4 tỷ USD vải từ Trung Quốc – con số đủ khiến bất kỳ làng nghề truyền thống nào cũng phải e ngại.
Chưa dừng lại ở đó, các làng nghề nội địa đang chuyển mình mạnh mẽ. Họ làm thương hiệu, đầu tư thiết kế, ứng dụng công nghệ truyền thông để “trẻ hóa” sản phẩm. Trong khi đó, lụa Vạn Phúc vẫn phải vật lộn với những định kiến, sự cạnh tranh không lành mạnh từ hàng nhái, hàng kém chất lượng. Điều này khiến lòng tin của người tiêu dùng lung lay và những người thợ chân chính ngày càng kiệt sức.
Một thách thức khác là sự đứt gãy trong truyền nghề. Thế hệ trẻ ngày nay ít ai còn chọn gắn bó với nghề dệt. Họ muốn một công việc ổn định, môi trường hiện đại hơn. Những khung cửi xưa, từng là tài sản quý giá trong mỗi gia đình chỉ còn lại trong ký ức của các bậc cao niên.
“Con cháu giờ đi làm công ty hết, chẳng ai theo nghề nữa. Ở nhà chỉ còn hai ông bà giữ lấy khung cửi, còn sau này thì chưa biết thế nào” – ông Nguyễn Văn Hùng, Chủ tịch Hội làng nghề Vạn Phúc, chia sẻ.
Việc vực dậy làng nghề không đơn thuần là giải bài toán kinh tế mà là giữ cho những giá trị văn hóa không bị mai một. Nhưng để làm được điều đó, cần hơn cả những người giữ khung cửi – cần một thế hệ mới đủ hiểu, đủ yêu và đủ tự hào để tiếp nối di sản cha ông.
Hành trình số hóa làng lụa Vạn Phúc – Giữ gìn một tinh hoa nghìn năm tuổi
Từ những trăn trở về nguy cơ mai một làng nghề, YooLife đã có cuộc gặp gỡ với Bà Trần Thị Ngọc Lan – Phó Chủ tịch Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc. Cuộc trò chuyện xoay quanh nỗi lo gìn giữ nghề dệt lụa trong bối cảnh hiện đại và chính tại đây, quyết định số hóa toàn bộ không gian làng lụa đã được thống nhất như một cách để “giữ nghề bằng công nghệ”, hồi sinh tinh hoa nghìn năm tuổi trên nền tảng số.
Và cũng chính từ những trăn trở ấy, hành trình số hóa làng nghề Vạn Phúc cùng YooLife đã bắt đầu – như một cây cầu nối giữa truyền thống và tương lai. Không còn là những ý tưởng nằm trên giấy, dự án đã bước những bước đầu tiên bằng việc khảo sát, ghi hình, dựng mô hình 3D toàn bộ không gian làng nghề. Từ con ngõ nhỏ phủ đầy rêu phong, sân đình làng chiều vắng cho đến khung cửi cũ vẫn miệt mài vang lên nhịp dệt.
Không ồn ào, không phô trương, hành trình của đội ngũ kỹ thuật YooLife tại làng lụa Vạn Phúc là những ngày âm thầm len lỏi qua từng con ngõ nhỏ, từng mái nhà phủ rêu, để ghi lại từng chi tiết của một làng nghề nghìn năm tuổi.
Lặng lẽ thu trọn hồn làng qua từng bước scan 3D
Không chỉ là kỹ thuật, đây là quá trình “ghi nhớ” từng nét di sản. Đội kỹ thuật YooLife đã dành nhiều ngày tại Vạn Phúc để scan 3D toàn bộ không gian làng nghề – từ những con ngõ lát đá rêu phong, cổng đình làng, đến các gian hàng bán lụa, khung cửi trong xưởng dệt và chợ phiên truyền thống. Mỗi điểm scan là một lát cắt của thời gian được lưu giữ trọn vẹn.
Tái hiện làng nghề trong không gian ảo VR360
Từ dữ liệu 3D thu được, YooLife dựng nên một mô hình không gian ảo VR360 sống động. Trong đó, người dùng có thể bước chân vào đình làng, khám phá xưởng dệt, nghe tiếng khung cửi vang lên dưới mái nhà cổ. Không chỉ là mô hình khô cứng, mà là một Vạn Phúc biết kể chuyện – nơi di sản “sống lại” qua từng góc nhìn.
Kết nối tri thức – lồng ghép tư liệu và ký ức nghề
Không chỉ dựng hình, YooLife còn tích hợp các tư liệu quý, video phỏng vấn nghệ nhân, giải thích quy trình dệt lụa cùng những ký ức và câu chuyện truyền đời. Không gian số trở thành nơi lưu giữ tinh thần của nghề – để thế hệ sau không chỉ xem, mà còn thấu hiểu.
Vạn Phúc không chỉ còn trong ký ức – mà sống động trên nền tảng số
Làng lụa Vạn Phúc – biểu tượng hơn 1.000 năm của nghề dệt lụa Việt, từng là niềm tự hào của Hà Đông, đang được hồi sinh theo một cách rất mới: không nằm yên trong sách vở, không chỉ gói gọn trong những cuộc trưng bày ngắn ngủi, mà đang sống động trên nền tảng số.
Với sự đồng hành của YooLife, toàn bộ không gian làng nghề Vạn Phúc đã được số hóa dưới dạng mô hình 3D và trải nghiệm thực tế ảo (VR360). Giờ đây, chỉ với một chiếc điện thoại hoặc máy tính, người xem có thể “dạo bước” giữa những mái ngói rêu phong, lắng nghe tiếng khung cửi gõ đều, bước vào xưởng dệt truyền thống hay dừng chân bên đình làng cổ kính.
Không chỉ là hình ảnh, nền tảng số YooLife còn tích hợp tư liệu quý, video phỏng vấn nghệ nhân, ghi lại quy trình dệt lụa, lịch sử làng nghề và những câu chuyện truyền đời – giúp người trẻ hiểu sâu hơn về giá trị văn hóa, thay vì chỉ “lướt qua” di sản như một trải nghiệm thoáng chốc.
Toàn bộ mô hình VR360 được thiết kế với giao diện thân thiện, trực quan, dễ dàng truy cập qua điện thoại, máy tính, kính VR. Giao diện này không chỉ giúp học sinh, sinh viên tiếp cận dễ dàng với di sản mà còn là một “tour ảo” hấp dẫn dành cho du khách quốc tế – đưa làng nghề Vạn Phúc đến gần hơn với thế giới.
Số hóa không chỉ là xu hướng mà là cơ hội để di sản hồi sinh theo cách hiện đại và bền vững. Nhờ không gian số, Vạn Phúc giờ đây không chỉ nằm trong những ký ức vàng son mà đã sẵn sàng vươn mình ra thế giới, chạm đến trái tim của thế hệ trẻ. Đó không chỉ là giữ lấy một làng nghề – mà là giữ lấy bản sắc, giữ lấy hồn cốt văn hóa Việt trong kỷ nguyên số.
