Nằm tại số 4 phố Hòe Nhai, phường Nguyễn Trung Trực, quận Ba Đình, Hà Nội, di tích này mang trong mình giá trị lịch sử đặc biệt. Đây từng là nơi đặt cơ quan tuyên truyền của Trung ương Đảng vào năm 1930, đồng thời là nơi biên tập hai tờ báo quan trọng của Đảng thời kỳ đó: Báo Lao khổ và Tin tranh đấu của Đảng.

1. Lịch sử hình thành và ý nghĩa phố Hòe Nhai

Khu vực này nguyên thuộc thôn Hòe Nhai, tổng Yên Thành, huyện Vĩnh Thuận. Cái tên Hòe Nhai bắt nguồn từ thời nhà Lý (1010-1225), khi triều đình quy định mỗi triều thần phải trồng một cây hòe dọc con đường từ Hoàng thành ra bến Đông. Theo thời gian, tuyến đường này được gọi là “đường cây hòe” và tên gọi Hòe Nhai ra đời từ đó.

Đến thời Pháp thuộc, khu vực này được chia thành hai con phố: đoạn từ đường Yên Phụ đến phố Hàng Than gọi là đường số 34, còn đoạn từ phố Hàng Than đến phố Phan Đình Phùng được biết đến với tên gọi “phố Bệnh viện Trung Quốc,” dân gian thường gọi là phố Nhà Thương Khách. Năm 1964, hai đoạn phố này được sáp nhập, lấy tên chung là phố Hòe Nhai, giữ nguyên ý nghĩa lịch sử.

2. Vai trò của Nhà số 4 phố Hòe Nhai trong cách mạng

Trong những năm 1930-1931, vùng đất Ba Đình là trung tâm hoạt động của Trung ương Đảng. Nhà số 4 phố Nhà Thương Khách khi ấy là nơi cơ quan tuyên truyền đặt trụ sở, đóng vai trò quan trọng trong việc biên tập và phát hành bí mật các ấn phẩm của Đảng. Tầng một ngôi nhà được sử dụng làm cửa hàng bán đồ sứ, còn tầng trên là nơi làm việc.

Đáng chú ý, phía sau ngôi nhà có một đường hầm bí mật thông ra đường Nguyễn Trường Tộ, tạo điều kiện cho các cán bộ cách mạng thoát hiểm khi cần thiết. Đây cũng là nơi mà các đồng chí Trường Chinh, Trịnh Đình Cửu thường xuyên lui tới hoạt động.

3. Hiện trạng và giá trị lịch sử của di tích

Trải qua nhiều lần sửa chữa lớn, kiến trúc nguyên bản của ngôi nhà không còn được bảo tồn. Hiện nay, nhà được xây dựng kiên cố với hai tầng bê tông mái bằng. Tầng một chia thành ba gian, nơi sinh sống của ba hộ gia đình, còn tầng hai có bốn gian dành cho bốn hộ dân.

Mặt tiền ngôi nhà được gắn tấm biển lưu niệm màu đỏ, khắc chữ vàng với nội dung:
“Nhà số 4 phố Nhà Thương Khách (nay là phố Hòe Nhai) là nơi đặt cơ quan tuyên truyền của Trung ương Đảng năm 1930, nơi biên tập các Báo Lao khổ và Tin tranh đấu của Đảng.”

Ông Hoàng Tam Tỉnh, một cư dân sống tại đây từ năm 1954, kể lại rằng thời điểm đó, nơi này là một ngôi biệt thự hai tầng với hàng rào bao quanh, giàn nho rủ xuống từ tầng hai, và một khu đất phía sau để trồng hoa.

4. Bảo tồn và phát huy giá trị di tích

Căn nhà được xếp vào loại hình di tích lịch sử lưu niệm sự kiện. Năm 1982, Sở Văn hóa-Thông tin Hà Nội đã gắn biển lưu niệm tại đây, và đến năm 2000, nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, UBND phường Nguyễn Trung Trực đã tu bổ và chỉnh trang lại di tích.

Hiện nay, di tích được giới thiệu rộng rãi thông qua hệ thống truyền thanh vào các dịp lễ lớn, đồng thời tổ chức các buổi ngoại khóa dành cho học sinh trong khu vực, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về lịch sử cách mạng.

Nhà số 4 phố Hòe Nhai không chỉ là một chứng nhân của thời kỳ đấu tranh gian khổ mà còn là biểu tượng lịch sử, nhắc nhở chúng ta về những cống hiến to lớn của các thế hệ đi trước trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.

5. Tham quan di tích nhà số 4 Hòe Nhai

Di tích lịch sử Nhà số 4 phố Hòe Nhai, một địa điểm quan trọng gắn liền với lịch sử cách mạng Việt Nam, giờ đây có thể được khám phá trực tuyến thông qua nền tảng số. Việc đưa di tích này lên không gian mạng không chỉ giúp bảo tồn giá trị lịch sử mà còn mở rộng khả năng tiếp cận cho mọi người, đặc biệt là các bạn trẻ và những người yêu thích lịch sử nhưng không có điều kiện tham quan trực tiếp.

Tải ứng dụng YooLife trên thiết bị di động của mình để tham quan toàn bộ không gian ảo hoá!

Các nền tảng số hiện nay, như trang web chính thức của địa phương, ứng dụng di tích số, hoặc thậm chí các tour thực tế ảo (VR), cho phép người dùng tham quan mọi ngóc ngách của di tích này chỉ với vài cú nhấp chuột.

• Với công nghệ VR, bạn có thể “bước chân” vào căn nhà số 4, nhìn thấy kiến trúc tầng 1, tầng 2, tấm biển lưu niệm và khám phá những câu chuyện ẩn sau từng góc nhỏ.
• Các hình ảnh phục dựng và video giới thiệu di tích cung cấp cái nhìn tổng quan về quá khứ và hiện trạng của ngôi nhà.
• Các bài viết và tài liệu lịch sử đi kèm giúp người xem hiểu rõ hơn về bối cảnh lịch sử và vai trò của Nhà số 4 phố Hòe Nhai trong phong trào cách mạng.

Việc đưa Nhà số 4 phố Hòe Nhai lên không gian mạng không chỉ giúp bảo tồn di sản mà còn lan tỏa giá trị lịch sử đến cộng đồng quốc tế. Đây là bước tiến mới trong việc bảo vệ và phát huy giá trị các di tích lịch sử Việt Nam trong kỷ nguyên số hóa.