Ẩn mình giữa không gian linh thiêng của Văn Miếu – Quốc Tử Giám, đôi rồng đá thời Lê không chỉ là hiện vật cổ mà còn là chứng tích sống động cho mỹ thuật và tinh thần thời đại. Với tạo hình uốn lượn mềm mại nhưng vẫn toát lên vẻ uy nghi, rồng đá không đơn thuần là yếu tố trang trí kiến trúc mà là biểu tượng của quyền lực, trí tuệ và sự tôn nghiêm trong văn hóa phương Đông.

Đôi rồng đá thời Lê – Dấu ấn lịch sử còn mãi với thời gian

Nằm tại bậc thềm phía trước Văn Miếu môn – cổng chính dẫn vào quần thể di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám, đôi rồng đá thời Lê là hiện vật cổ quý giá còn lại đến ngày nay. Theo quan niệm phong thủy cổ truyền, vị trí của rồng tại cổng chính được gọi là “hướng long”, tượng trưng cho sự tụ hội linh khí, bảo hộ cho không gian tâm linh – trí tuệ phía sau.

Nằm tại bậc thềm phía trước Văn Miếu môn – cổng chính dẫn vào quần thể di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám

Công trình được xây dựng vào thời Lê sơ, khi triều đình đặc biệt coi trọng Nho học, đề cao vai trò của trí thức và giáo dục quốc gia. Việc chạm khắc đôi rồng tại vị trí trung tâm này không chỉ mang ý nghĩa trang trí mà còn thể hiện sự kết nối thiêng liêng giữa quyền lực quân chủ, tinh thần học thuật và tín ngưỡng truyền thống.

Trải qua hàng trăm năm, đôi rồng vẫn hiện diện như một chứng tích sống động cho tinh thần thời đại Lê, góp phần làm nên bản sắc mỹ thuật cung đình và di sản văn hóa dân tộc. Và giờ đây với bước tiến của công nghệ, di sản ấy được tái hiện sống động trên nền tảng số, mở ra một hành trình tiếp cận mới mẻ, sinh động và gần gũi với cộng đồng.

Đôi rồng đá thời Lê – Kiệt tác chạm khắc đá cổ mang đậm bản sắc Việt

Tại di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu, đôi rồng đá thời Lê là một trong những hiện vật tiêu biểu cho nghệ thuật chạm khắc đá cổ Việt Nam. Không chỉ đóng vai trò phong thủy và biểu tượng, đôi rồng này còn thể hiện rõ phong cách mỹ thuật đặc trưng thời Lê – một thời kỳ hưng thịnh của văn hóa – học thuật – tín ngưỡng.

Tạo hình “mây hóa rồng” – Nét đặc trưng thời Lê

Đôi rồng đá mang phong cách “mây hóa rồng” – một dạng tạo hình đặc trưng thời Lê, với thân rồng uốn lượn mềm mại theo nhiều khúc, đầu ngẩng cao đầy khí phách, miệng há rộng, râu dài bay lượn, cùng các lớp vảy khắc tỉ mỉ, đều đặn. Rồng tuy thể hiện sự uy nghi, quyền lực nhưng vẫn giữ được sự thanh thoát, uyển chuyển – phản ánh tư tưởng dung hòa giữa đạo Nho và tín ngưỡng dân gian. Phía dưới thân rồng là hệ hoa văn hoa chanh và sóng nước – chi tiết quen thuộc trong mỹ thuật thời Lê, tượng trưng cho thiên nhiên, sự sống và dòng chảy văn hóa trường tồn.

Nghệ thuật chạm khắc đá tinh xảo bậc thầy

Điểm nổi bật nhất của đôi rồng đá thời Lê chính là trình độ chạm khắc tinh xảo của các nghệ nhân. Mỗi chi tiết trên thân rồng – từ râu, vảy, vây, cho đến đường gờ, nếp uốn – đều được xử lý bằng kỹ thuật cao, cho thấy sự chính xác, tỉ mỉ và sự am hiểu sâu sắc về tạo hình linh vật trong văn hóa phương Đông.

Nếu như rồng thời Lý mang nét mềm mại, uyển chuyển như đang bay giữa không trung, rồng thời Trần thể hiện sức mạnh và khí thế vương triều, thì rồng thời Lê lại dung hòa được cả hai yếu tố – vừa uy nghiêm, vừa tinh tế. Đôi rồng đá tại Văn Miếu là minh chứng điển hình cho bản sắc ấy, phản ánh trình độ nghệ thuật đỉnh cao của triều đại và tư duy thẩm mỹ sâu sắc của người Việt cổ.

Khi di sản không còn bất động – Vì sao cần số hóa đôi rồng đá tại Văn Miếu?

Trải qua nhiều thế kỷ, đôi rồng đá thời Lê tại Văn Miếu Quốc Tử Giám chịu ảnh hưởng của thời gian: bề mặt mài mòn, hoa văn phai mờ, nguy cơ hư hỏng là điều không thể trán khỏi.

Đó chính là lúc công nghệ số bước vào để làm điều mà thời gian không thể: giữ gìn nguyên vẹn từng chi tiết, từng nét chạm bằng hình thức số hóa 3D và mô hình thực tế ảo (VR/AR). Nhờ số hóa, đôi rồng đá giờ đây không còn “bất động” trong không gian vật lý nữa – mà đã có thể hiện diện sống động trên các nền tảng số, cho phép người dùng chiêm ngưỡng, xoay nhìn 360 độ, tương tác và khám phá mà không cần đến tận nơi.

Trong thời đại công nghệ lên ngôi, di sản văn hóa không còn là những hình ảnh xa xưa nằm trong sách vở hay tấm kính trưng bày.

Không chỉ phục vụ mục đích bảo tồn, số hóa còn là cầu nối đưa di sản đến gần với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ. Khi rồng đá có thể xuất hiện trên điện thoại, máy tính bảng hay trong phòng trưng bày ảo, người trẻ không còn bị khoảng cách về địa lý hay ngôn ngữ văn hóa cản trở trong hành trình tìm hiểu lịch sử, có thể tương tác, học hỏi và cảm theo cách sinh động hơn bao giờ hết.

Trải nghiệm đôi rồng đá thời Lê trên nền tảng số – Chạm di sản qua từng góc nhìn

Trong thời đại công nghệ lên ngôi, di sản văn hóa không còn là những hình ảnh xa xưa nằm trong sách vở hay tấm kính trưng bày. Nhờ ứng dụng công nghệ số hiện đại như Vr360, mô hình 3D sống động trên nền tảng số YooLife, việc tiếp cận các hiện vật như đôi rồng đá thời Lê tại Văn Miếu đã bước sang chương mới: gần gũi, sinh động và cá nhân hóa hơn bao giờ hết.

Trải nghiệm không gian 3D sống động  

Đôi rồng đá thời Lê được mô phỏng chính xác từng chi tiết qua công nghệ mô hình 3D. Trên nền tảng số, người xem có thể bước vào một không gian tái dựng chân thực: từ cổng Văn Miếu môn, nơi đôi rồng tọa lạc cho đến bậc đá, cột trụ, cảnh vật xung quanh – tất cả đều được dựng lại với độ chính xác cao, dựa trên các bản quét thực tế và tài liệu nghiên cứu lịch sử.

Khác với hình ảnh 2D tĩnh, mô hình 3D cho phép người xem xoay, phóng to, thu nhỏ, nhìn từ nhiều góc độ khác nhau để khám phá từng đường nét tinh xảo trên thân rồng: Từ hhọa tiết hoa chanh, sóng nước cho đến vảy rồng, mắt rồng, râu rồng – tất cả đều hiển hiện rõ nét như thể đang đứng trước hiện vật ngoài đời thực.

Công nghệ VR360 – Nhập vai, tương tác và cảm nhận

Bên cạnh mô hình 3D, nền tảng còn tích hợp công nghệ VR360 cho phép người dùng “đi bộ” trong không gian di tích mà không cần rời khỏi nhà. Với một cú xoay nhẹ hoặc cử chỉ tay trên màn hình điện thoại, người xem có thể:

• Ngắm toàn cảnh Văn Miếu từ bên ngoài bước vào
• Dừng lại trước đôi rồng đá để xem cận cảnh
• Click vào các điểm thông tin để đọc thêm về nguồn gốc, nghệ thuật tạo hình, phong cách thời Lê…

Đặc biệt, khi kết hợp với kính thực tế ảo VR hoặc chế độ toàn màn hình, người dùng sẽ có cảm giác như chính mình đang đứng giữa sân Văn Miếu, trước đôi rồng đá linh thiêng – một trải nghiệm vừa gần gũi, vừa thiêng liêng.

Thuyết minh âm thanh sinh động – trải nghiệm học tập thú vị

Không chỉ chiêm ngưỡng bằng mắt, người xem còn được hướng dẫn trải nghiệm bằng âm thanh thuyết minh: Kể câu chuyện về lịch sử đôi rồng đá, triều đại Lê, vai trò trong tổng thể kiến trúc Văn Miếu cùng với nhạc nền cổ truyền tạo nên không khí trang nghiêm, cổ kính.

Tính năng này giúp nội dung không còn khô khan như trong sách mà trở nên dễ hiểu, gần gũi và đầy cảm xúc – đặc biệt hữu ích trong giáo dục, nghiên cứu, du lịch ảo và truyền thông văn hóa.

Cá nhân hóa trải nghiệm người dùng

Trên nền tảng số, trải nghiệm không còn là hành trình một chiều. Người xem có thể đa dạng hóa nhu cầu cá nhân:

• Chọn cấp độ thông tin: Cơ bản cho người mới, chuyên sâu cho người nghiên cứu.
• Đánh dấu điểm yêu thích để xem lại hoặc chia sẻ với bạn bè.
• Tham gia minigame khám phá di sản, tìm kiếm chi tiết đặc biệt trên thân rồng hoặc ghép hoa văn đúng vị trí – vừa học vừa chơi, tăng sự hứng thú cho người trẻ.

Mở rộng kết nối cho người dùng trong không gian số

Với tính năng chia sẻ qua mạng xã hội qua face, tiktok, zalo… đôi rồng đá có thể lan tỏa dễ dàng đến cộng đồng, bất kể khoảng cách địa lý. Đây là cơ hội để học sinh, sinh viên, nhà nghiên cứu, người yêu văn hóa Việt trên toàn thế giới cùng khám phá, gìn giữ và cùng kể lại câu chuyện di sản theo cách của riêng mình.

Việc số hóa đôi rồng đá thời Lê mở ra cách tiếp cận mới, sống động và gần gũi với di sản. Nhờ công nghệ 3D và VR360, người xem có thể quan sát, tương tác và cảm nhận như đang đứng tại Văn Miếu. Đây không chỉ là giải pháp bảo tồn mà còn là cầu nối giữa quá khứ và thế hệ số. Di sản không còn bất động mà đã thực sự “sống” trong không gian số.