Đình Lệ Mật, di tích quốc gia nằm tại phường Việt Hưng, quận Long Biên, Hà Nội là nơi thờ Thành Hoàng Hoàng Đức Trung – người có công lớn trong lịch sử làng. Cùng YooLife tìm hiểu chi tiết hơn về ý nghĩa lịch sử Đình Lệ Mật qua bài viết dưới đây!

Tổng quan Đình, chùa Lệ Mật

Đình Lệ Mật thuộc cụm di tích quốc gia gồm đình và chùa làng Lệ Mật, tọa lạc trên phố Việt Hưng, phường Việt Hưng, quận Long Biên, Hà Nội. Theo lời kể của người dân địa phương, đình Lệ Mật trước đây vốn nằm ở một vị trí khác, và mảnh đất hiện tại từng thuộc về chùa làng.

Vào khoảng đầu thế kỷ XX, các bậc tiền nhân trong làng quyết định di dời chùa sang phía bên phải để lấy đất xây dựng lại đình. Dấu vết của việc này được chứng thực qua các chân tảng đá kê cột có chạm cánh sen, vốn là đặc trưng của kiến trúc chùa, nay được tái sử dụng để kê cột Đại đình. Điều này không chỉ cho thấy sự thay đổi bố cục kiến trúc mà còn phản ánh cách người xưa tận dụng và bảo tồn các yếu tố văn hóa truyền thống.

Lịch sử và giá trị Đình Lệ Mật

Lệ Mật, tên cổ là Trù Mật, được đổi tên để tránh húy chúa Trịnh Chù. Đầu thời Nguyễn, đây là một xã thuộc tổng Gia Thụy, huyện Gia Lâm, phủ Thuận An, trấn Kinh Bắc. Sau khi huyện Gia Lâm sáp nhập vào Hà Nội năm 1961 và một phần được tách lập quận Long Biên năm 2003, xã Việt Hưng thuộc Lệ Mật trở thành phường Việt Hưng.

Tương truyền, vua Lý Thái Tông (1028 – 1054) Theo truyền thuyết, vào thời Lý, công chúa con vua Lý Thái Tông gặp nạn trên sông Đuống. Hoàng Đức Trung, người làng Lệ Mật, đã tìm được xác công chúa. Vua ban thưởng nhưng ông chỉ xin đưa dân đồng hương đến khai hoang vùng phía Đông Nam Thăng Long, hình thành khu “Thập Tam Trại.” Ông còn giúp dân làng khi làm hoạn quan trong cung và được tôn thờ là Thành Hoàng.

Đặc biệt, Lệ Mật nổi tiếng với nghề bắt và nuôi rắn, truyền thống này được duy trì đến nay. Làng từng có hai ngôi đình: đình Thượng thờ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm (nay không còn) và đình Hạ thờ Hoàng Đức Trung. Hàng năm, đình Hạ tổ chức lễ hội, tái hiện nhiều hoạt động văn hóa độc đáo liên quan đến rắn.

Kiến trúc và di vật Đình, chùa Lệ Mật

Đình Lệ Mật nằm ở vị trí đặc biệt, quay về hướng Nam – hướng quyền uy “Thánh nhân nam diện nhi thính thiên hạ,” thể hiện sự tôn nghiêm và quyền lực. Phía trước đình là hồ nước tự nhiên mang ý nghĩa Não thủy, bên phải có giếng tròn lớn (đường kính hơn 20m) – biểu tượng của Minh đường, nơi hội tụ ánh sáng và sinh khí.

Nghi môn được thiết kế như cổng thành, chia làm ba cửa: cửa chính lớn để rước kiệu và hai cửa phụ cho việc đi lại thường ngày. Hai bên Nghi môn là tường hồi thấp và bốn trụ lớn trên đỉnh gắn lân chầu. Trang trí trên tường hồi với hình tượng “Bát Tiên quá hải” và các họa tiết mây cuộn mang đến vẻ đẹp độc đáo. Phần trên Nghi môn là lầu kiểu Ngũ môn, tượng trưng cho quyền lực của Thành hoàng làng.

Giữa sân đặt một bức bình phong, mặt trước khắc Hổ vàng bước xuống núi, mặt sau là Rồng cuốn thủy. Sân rộng phía sau bình phong là nơi diễn ra các hoạt động lễ hội, đặc biệt là tích Thành hoàng đấu với Giảo Long. Nghi môn nội tiếp nối, đơn giản hơn, ngăn cách không gian sinh hoạt cộng đồng với khu vực linh thiêng. Tại đây, có tượng Voi cõng bành, tôn vinh chiến công Thành hoàng.

Tiếp theo là tòa Phương đình hai tầng tám mái, kiến trúc đầu thế kỷ XX, dẫn đến tòa Đại đình – được xây dựng gần gũi với kiểu “Tứ thủy quy đường,” tường hồi bít đốc, chạm khắc tinh tế nhưng giản dị.

Đình lưu giữ nhiều hiện vật quý, đặc biệt là Nhang án thế kỷ XVII-XVIII với họa tiết tinh xảo và bát hương gốm trắng xám thế kỷ XVIII, trang trí độc đáo với chân Quỳ và họa tiết Rồng, diềm lá sồi – hiện vật “độc nhất vô nhị.” Đây là một di tích có giá trị lịch sử và nghệ thuật cao, mang đậm nét văn hóa của vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Trải qua mấy thế kỷ loạn lạc và chiến tranh, hiện nay đình Lệ Mật vẫn còn giữ lại được khá nhiều cổ vật. Trong số đó đáng kể có bản sắc phong mang niên đại Vĩnh Khánh (1730), tấm bia khắc năm Dương Đức thứ 3 đời Lê Gia Tông (1673) và một bia đá khác được dựng năm Chính Hòa thứ 24 đời Lê Hy Tông (1702). Đình và ngôi chùa được công nhận Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia vào ngày 22-3-1988.

Nguồn gốc, ý nghĩa lễ hội Đình Lệ Mật 

Lễ hội Lệ Mật được tổ chức vào ngày 23/3 âm lịch hàng năm, nhằm tưởng nhớ Hoàng Đức Trung – người đã có công đưa dân nghèo làng Lệ Mật đến vùng kinh đô khai hoang, lập nên 13 trại ở phía Tây thành Thăng Long (nay thuộc quận Ba Đình). Ông được tôn vinh là Thành Hoàng làng, được dân làng ghi nhớ công lao qua lễ hội truyền thống.

Từ sáng sớm ngày hội, đại diện con cháu 13 trại phía Tây thành Thăng Long đội 13 mâm lễ vật từ kinh đô trở về đình làng Lệ Mật để dâng thần. Phần lễ bao gồm các nghi thức trang trọng như: rước nước từ giếng làng, rước cá chép vào đình Thánh và rước cỗ của 13 trại dâng lên Thành Hoàng.

Phần hội nổi bật nhất là trò múa rắn, nơi con rắn làm từ nan tre và vải biểu trưng cho thủy quái bị chàng trai họ Hoàng dùng sức mạnh và ý chí khuất phục. Tiết mục múa rắn diễn ra trong không khí sôi động, kết hợp nhịp trống dồn dập và dàn bát âm náo nức.

Lễ hội Lệ Mật không chỉ là dịp bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên, mà còn là cơ hội để người dân trong làng (dân cựu quán) và con cháu ở xa (dân kinh quán) gặp gỡ, ôn lại lịch sử gian nan, cùng chia sẻ niềm vui và tự hào về truyền thống dựng làng kiên cường.

Trải nghiệm di sản văn hóa Đình Lệ Mật online

YooLife là nền tảng tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ VR360 để bảo tồn và lưu giữ các giá trị lịch sử, mang đến trải nghiệm tham quan di tích hoàn toàn mới mẻ. Thay vì phải đến tận nơi, du khách có thể khám phá các địa điểm lịch sử từ bất kỳ đâu và vào bất kỳ thời điểm nào.

Nền tảng này không chỉ cung cấp hình ảnh toàn cảnh 360 độ mà còn cho phép người dùng tương tác trực tiếp, như xoay góc nhìn, phóng to hoặc thu nhỏ để quan sát từng chi tiết nhỏ nhất với độ sắc nét cao. Với công nghệ VR360 giúp tái hiện không gian chân thực, sống động, mở ra cơ hội trải nghiệm những giá trị văn hóa và lịch sử một cách tiện lợi, hiện đại nhưng vẫn đầy cảm xúc. 

Tải ứng dụng YooLife trên thiết bị di động để có thể khám phá toàn bộ không gian ảo hoá!

YooLife không chỉ là một ứng dụng công nghệ, mà còn là cầu nối đưa lịch sử đến gần hơn với mọi người trong thời đại số.