Nhân kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025), Báo Nhân Dân phối hợp cùng Bảo tàng Báo chí Việt Nam và đối tác công nghệ YooLife đã triển khai mô hình hóa hiện vật, xây dựng một bảo tàng báo chí ảo trên không gian số.
Dự án được các đơn vị triển khai với mong muốn không chỉ bảo tồn mà còn kể lại câu chuyện lịch sử báo chí Việt Nam theo cách mới mẻ, dễ tiếp cận với thế hệ trẻ. Theo đó, toàn bộ không gian Bảo tàng Báo chí Việt Nam với diện tích hơn 1.500m² cùng hàng trăm hiện vật đã được số hóa một cách chân thực và sống động, mở ra trải nghiệm tham quan ảo độc đáo cho người dùng mọi lúc, mọi nơi.
Người dùng có thể chọn khu vực muốn xem trên thanh lựa chọn. Ở mỗi khu vực, các mũi tên chỉ hướng sẽ xuất hiện để người dùng chọn hướng tham quan, tương tự trải nghiệm khi đi tham quan bảo tàng thực. Trên một số không gian có gắn hình ảnh, tư liệu cho phép người dùng ấn xem, đọc mô tả, nghe thuyết minh.
Nhờ ứng dụng công nghệ thực tế ảo và một số mô hình 3D có thể xoay 360 độ, phóng to, thu nhỏ, khi tham quan bảo tàng ảo, ngoài việc xem các hình ảnh tĩnh, khách tham quan còn có thể “chạm” vào những hiện vật vô giá về nền báo chí cách mạng, như một hình thức tiếp lửa giá trị đó sẽ mãi sáng ngời.
Năm 1865 đánh dấu một bước ngoặt với sự ra đời của Gia Định Báo – tờ báo Quốc ngữ đầu tiên ở Việt Nam, cũng là mốc mở đầu cho lịch sử báo chí ở nước ta.
Dự án xây dựng bảo tàng mô hình Bảo tàng 3D đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quá trình chuyển đổi số của Bảo tàng Báo chí Việt Nam. Thạc sĩ Thân Quang Minh, Trưởng phòng Nghiệp vụ, Bảo tàng Báo chí
Một trong những điểm nhấn là khu vực trưng bày báo chí giai đoạn 1865-1925, thời kỳ hình thành và phát triển nền báo chí của Việt Nam dưới sự chi phối của chế độ thực dân Pháp. Nổi bật ở giữa không gian là chiếc bục kim cương trưng bày 10 tờ báo tiêu biểu đầu tiên của thế giới và Việt Nam. Mỗi tờ báo được số hóa để người xem có thể click vào, đọc rõ từng cột chữ.
Một hiện vật ảo khác cũng gây ấn tượng mạnh với người xem là mô hình chiếc loa khổng lồ trưng bày tại Bảo tàng. Đây là chiếc loa được sử dụng tại bờ sông Bến Hải trong cuộc chiến tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Chiếc loa có công suất 500W, được ghép từ 3 đoạn, hai đoạn đầu tạo thành thân loa, chiều dài 1,41m, đoạn cuối là vỏ chứa tổ hợp khuếch đại âm thanh có chiều dài 0,72m, toàn bộ mặt bên trong phẳng, mặt bên ngoài được đúc gờ nổi dọc thân. Hiện vật kể câu chuyện lịch sử của hơn 50 năm trước tại vĩ tuyến 17 đã được YooLife tái hiện vẹn nguyên từ chiều dài, kết cấu đến bề mặt gờ nổi dựa trên việc scan trực tiếp hiện vật thật tại bảo tàng.
Để đạt được độ chính xác cao nhất, gần như toàn bộ hiện vật được số hóa đều là bản gốc. Bảo tàng đã tạo điều kiện đặc biệt để YooLife tiếp cận, scan hiện vật tận nơi. Những hiện vật có cấu trúc phức tạp như máy in Typo được đội ngũ kỹ thuật viên xử lý trong vòng 3 ngày để đảm bảo mỗi chi tiết đều được thể hiện đúng với bản gốc.
Phía sau dự án là nền tảng YooStudio – công cụ do YooLife phát triển với tính năng số hóa hiện vật từ ảnh 2D lên mô hình 3D. Dù đã tự động hóa phần lớn quy trình, nhưng với các hiện vật báo chí nhiều chi tiết nhỏ, đội ngũ vẫn phải làm thủ công để đạt độ tinh xảo cần thiết.
Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương thăm gian trưng bày của Báo Nhân Dân tại Hội Báo toàn quốc 2025. (Ảnh: Thành Đạt)
Bảo tàng Báo chí là nơi phản ánh sự giao thoa giữa các giá trị báo chí qua từng giai đoạn phát triển. Là một đơn vị phát triển mạng xã hội tôn vinh giá trị Việt, chúng tôi mong muốn phải làm sao để mỗi giai đoạn lịch sử, mỗi tư liệu, hiện vật đều được ghi lại một cách sinh động qua công nghệ mới. Có như vậy, Bảo tàng Báo chí Việt Nam thực sự trở thành một điểm đến hấp dẫn, giàu giá trị lịch sử-văn hóa, thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng, nhất là những người yêu nghề và trân trọng quá khứ.
Ông Nguyễn Mạnh Tùng, nhà sáng lập mạng xã hội thực tế ảo YooLife chia sẻ
Dự án còn là cơ hội để các bạn trẻ trực tiếp tham gia vào hành trình gìn giữ ký ức lịch sử bằng công nghệ. Bạn Đường Vinh Khánh, thành viên đội ngũ quay chụp và scan hiện vật, chia sẻ: “Em rất bất ngờ vì lượng hiện vật phong phú và sự chỉn chu trong cách trưng bày. Đây là không gian đậm chất tri thức và văn hóa. Khi được góp phần đưa những giá trị này vào môi trường số, em cảm thấy vô cùng tự hào”.
Khách tham quan trải nghiệm Bảo tàng Báo chí ảo. (Ảnh: Thế Đại)
Thạc sĩ Thân Quang Minh, Trưởng phòng Nghiệp vụ, Bảo tàng Báo chí cho biết: “Dự án xây dựng bảo tàng mô hình Bảo tàng 3D đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quá trình chuyển đổi số của Bảo tàng Báo chí Việt Nam. Mô hình này không chỉ là sự tiếp cận công nghệ hiện đại để làm giàu trải nghiệm tham quan, mà còn là một giải pháp thiết thực nhằm đưa di sản báo chí đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là những người không có điều kiện đến tham quan trực tiếp. Chúng tôi cũng kỳ vọng bảo tàng ảo có thể trở thành một công cụ giáo dục trực tuyến hữu ích, phục vụ công tác đào tạo nghiệp vụ báo chí, nghiên cứu truyền thông, đặc biệt là với thế hệ trẻ. Sự phát triển của bảo tàng ảo sẽ góp phần khẳng định vai trò của báo chí cách mạng trong lịch sử, đồng thời lan tỏa tình yêu nghề, trách nhiệm xã hội và khát vọng đổi mới tới các thế hệ nhà báo kế cận”.
Bảo tàng báo chí ảo đã được Báo Nhân Dân và Bảo tàng Báo chí triển khai trưng bày trong khuôn khổ Hội Báo toàn quốc 2025 – sự kiện lớn nhất của giới báo chí cả nước. Việc kịp thời hoàn thiện và giới thiệu mô hình bảo tàng ảo cho phép người xem có thể “dạo bước” trong không gian trưng bày, tiếp cận các hiện vật quý, những câu chuyện lịch sử sống động chỉ qua một lần chạm tay hay nhấp chuột góp phần hữu hiệu trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản báo chí Việt Nam.
Xem thêm chi tiết: Bảo tàng báo chí ảo nơi lưu giữ các kỷ vật báo chí trên không gian số
