Trong lịch sử, phong trào thanh niên Việt Nam thế kỷ XX có một cuộc vận động có sức lôi cuốn mạnh mẽ tuổi trẻ Thủ đô, sau đó trở thành phong trào chung của cả nước, đó là phong trào thanh niên “Ba sẵn sàng”. Phong trào xuất phát từ Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Cùng YooLife tìm hiểu phong trào “Ba sẵn sàng” và tham quan nơi phát động phong trào.

1. Phong trào thanh niên “Ba sẵn sàng” thắp sáng tinh thần tuổi trẻ

1.1. Quá trình hình thành phong trào “Ba sẵn sàng”

Phong trào “Ba sẵn sàng” ra đời trong bối cảnh cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, giải phóng miền Nam bước vào giai đoạn mới, khi Mỹ can thiệp ngày càng sâu vào tình hình Việt Nam và chuẩn bị đưa quân trực tiếp vào chiến trường miền Nam. Lúc này, nhiệm vụ kháng chiến chống Mỹ cứu nước trở thành trọng trách thiêng liêng, hàng đầu và quan trọng nhất của nhân dân hai miền Nam – Bắc, đòi hỏi phải huy động sức mạnh to lớn của thế hệ trẻ trên cả nước.

Để đáp ứng yêu cầu cách mạng, một phong trào được phát động nhằm thu hút và huy động tối đa sự tham gia của thế hệ trẻ, đặc biệt là thanh niên Hà Nội và miền Bắc. Trong hoàn cảnh đó, gần 100 chi đoàn sinh viên của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tiên phong dấy lên tinh thần xung phong, sẵn sàng nhận bất cứ nhiệm vụ nào do Đảng, Đoàn và Nhà trường giao phó.

Năm 1964, thanh niên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội (ĐHSPHN) có phong trào “Tam bất kỳ” với ba nội dung cơ bản:

• Bất kì đi đến nơi nào mà Tổ quốc cần đến.
• Bất kì làm nhiệm vụ gì mà Đảng và nhân dân yêu cầu.
• Bất kì chế độ hưởng thụ nào cũng chấp nhận.

Lúc đó, đất nước ta đồng thời thực hiện 2 nhiệm vụ chiến lược: Vừa làm nhiệm vụ chiến đấu chống Mỹ – ngụy ở miền Nam, vừa xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, làm hậu phương lớn cho chiến trường miền Nam.

Phong trào “Tam bất kì” sau đó được đổi tên thành “Ba bất kì”, nhận được sự ủng hộ của Đảng ủy và Ban Giám đốc Nhà trường. Dưới sự ủng hộ và chỉ thị của Bí thư Thành đoàn Hà Nội Vũ Hữu Loan, đồng chí Trịnh Ngọc Trình, Bí thư Đoàn Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã xác định việc mở rộng hoạt động của phong trào “Ba bất kì” và đổi tên phong trào cho mang tính thuần Việt hơn.

Vào ngày 30/4/1964, Ban Chấp hành Đoàn Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tổ chức lễ phát động phong trào “Ba sẵn sàng” tại Nghĩa trang Liệt sĩ Mai Dịch. Tại buổi lễ, trước anh linh của các liệt sĩ, hàng ngàn đoàn viên và sinh viên của nhà trường đã long trọng hứa và đồng thanh hô vang ba lời thề danh dự:

• Sẵn sàng chiến đấu, sẵn sàng nhập ngũ để đánh thắng đế quốc Mỹ xâm lược!
• Sẵn sàng hi sinh để bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước!
• Sẵn sàng đi bất cứ nơi nào, làm bất cứ việc gì Đảng và nhân dân yêu cầu mà không đòi hỏi đãi ngộ!

Những lời thề này không chỉ thể hiện tinh thần trách nhiệm, quyết tâm và khát vọng cháy bỏng của tuổi trẻ Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, mà còn là minh chứng cho tinh thần sẵn sàng chiến đấu, cống hiến và hi sinh vì sự nghiệp lớn lao của Đảng, Nhà nước và dân tộc – đánh đuổi giặc Mỹ, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Chính từ những hoạt động tiên phong này, tuổi trẻ Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã góp phần mở đầu phong trào cách mạng đầy hào hùng trong lịch sử Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào thanh niên Việt Nam thế kỷ XX: phong trào “Ba sẵn sàng”.

1.2. Thời gian và diễn biến hoạt động phong trào

Giai đoạn khởi phát (1964 – 1965)

Phong trào nhanh chóng lan rộng khắp miền Bắc. Từ các thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng đến những vùng nông thôn, hàng triệu thanh niên đã hưởng ứng và đăng ký tham gia.

Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn của cách mạng và nhiệm vụ mới đặt ra cho công tác Đoàn cùng phong trào thanh niên Thủ đô, tối ngày 7/8/1964, Ban Thường vụ Thành Đoàn Hà Nội đã họp bất thường dưới sự chủ trì của Bí thư Vũ Hữu Loan và quyết định phát động phong trào “Ba sẵn sàng”. Phong trào tập trung vào ba nội dung chính:

• Sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu dũng cảm.
• Sẵn sàng gia nhập các lực lượng vũ trang.
• Sẵn sàng đi bất cứ đâu, làm bất cứ việc gì Tổ quốc cần.

Tối ngày 9/8/1964, lễ phát động phong trào “Ba sẵn sàng” được tổ chức tại Hội trường Bộ Công nghiệp nặng (54 Hai Bà Trưng) với sự tham gia của hàng ngàn đoàn viên, thanh niên Hà Nội. Ngay trong tuần đầu tiên, khí thế phong trào lên cao, với hơn 8.000 thanh niên Hà Nội đăng ký nhập ngũ.

Đến cuối năm 1964, đã có hơn 200.000 lá đơn nhập ngũ từ thanh niên Hà Nội. Sang năm 1965, con số này tiếp tục tăng với 15.329 thanh niên Thủ đô gia nhập quân đội theo tiếng gọi của phong trào “Ba sẵn sàng”. Nhận thấy sức lan tỏa mạnh mẽ, Trung ương Đoàn sau đó chính thức phát động phong trào trên toàn miền Bắc, biến “Ba sẵn sàng” trở thành một phong trào tiêu biểu của tuổi trẻ Việt Nam trong thế kỷ XX.

Như vậy, phong trào “Ba sẵn sàng” bắt đầu từ Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, lan tỏa mạnh mẽ và trở thành một cuộc vận động rộng lớn, lôi cuốn thế hệ trẻ Thủ đô. Từ đó, nó phát triển thành phong trào thi đua sôi nổi của đoàn viên, thanh niên cả nước, góp phần quan trọng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc.

Giai đoạn cao trào (1965 – 1973)

Trong giai đoạn Mỹ tiến hành chiến tranh phá hoại miền Bắc, hàng trăm nghìn thanh niên đã nhập ngũ và tham gia lực lượng xung kích tại các điểm nóng. Nhiều người đã trở thành anh hùng, chiến sĩ tiêu biểu trên chiến trường và trong lao động sản xuất. Các đơn vị thanh niên xung phong cũng đóng góp lớn trong việc mở đường, đảm bảo thông suốt các tuyến vận tải.

Tháng 5-1965, Đoàn Thanh niên các cơ quan Trung ương đã tổ chức Đại hội sơ kết phong trào “Ba sẵn sàng”, vinh dự được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Thủ tướng Phạm Văn Đồng đến dự và động viên.

Bác đã khen ngợi “Các cháu là thế hệ anh hùng của thời đại anh hùng”. Bác khẳng định “Với một thế hệ thanh niên hăng hái và kiên cường, chúng ta nhất định thành công trong sự nghiệp bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Vì vậy Bác rất tự hào, sung sướng như thấy mình trẻ lại, thấy tương lai của dân tộc ta vô cùng vững chắc và vẻ vang”.

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tích cực hưởng ứng phong trào “Ba sẵn sàng” ngay từ những ngày đầu phát động. Năm 1965, hàng trăm sinh viên thuộc khóa học Nguyễn Văn Trỗi (1962 – 1965) đã tình nguyện xin đi công tác và chiến đấu tại chiến trường miền Nam.

Đến mùa hè năm 1966, trường đã thành lập “Đội Thanh niên Xung phong chống Mỹ cứu nước” gồm 109 thành viên, tham gia chiến đấu tại khu vực cầu Hàm Rồng (Thanh Hóa). Với tinh thần dũng cảm, các thành viên của đội được Ban Chỉ huy Trung đoàn Phòng không 248 trao tặng Huy hiệu “Chiến thắng 5-8”, ghi nhận thành tích xuất sắc. Đây là đội Thanh niên Xung phong chống Mỹ cứu nước đầu tiên và duy nhất trong các trường đại học ở miền Bắc thời kỳ đó.

Tiếp nối khí thế sục sôi của phong trào “Ba sẵn sàng”, sinh viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã thể hiện tinh thần xung phong “đi B” (đi công tác và chiến đấu ở miền Nam). Phong trào thơ trẻ chống Mỹ cũng để lại dấu ấn trong văn học Việt Nam hiện đại với những gương mặt tiêu biểu là sinh viên của trường như Nguyễn Khoa Điềm và Phạm Tiến Duật.

Trong giai đoạn 1965 – 1975, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã có:

81 cán bộ giảng dạy và 2.155 sinh viên xung phong nhập ngũ, trực tiếp tham gia chiến đấu tại các chiến trường miền Bắc, miền Nam, và cả chiến trường các nước bạn như Lào và Campuchia. Nhiều người khác cũng tích cực tham gia lực lượng Thanh niên Xung phong.

Cùng với Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội là một trong hai trường đại học có số lượng cán bộ và sinh viên nhập ngũ đông đảo nhất trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, góp phần quan trọng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Trong suốt cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, nhiều cán bộ và sinh viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã gác lại sách vở, lên đường chiến đấu dũng cảm, thậm chí anh dũng hi sinh trên khắp các chiến trường. Họ đã để lại những tấm gương sáng ngời về tinh thần cống hiến tuổi thanh xuân cho sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước.

Tiêu biểu trong số đó là:

Đồng chí Đặng Xuân Rương, Phó Bí thư Đoàn Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, em ruột của đồng chí Trường Chinh. Là một sinh viên gương mẫu và nhiệt huyết, đồng chí đã quyết tâm xin ra chiến trường và cuối năm 1970, anh đã anh dũng hi sinh tại mặt trận Khe Sanh, Quảng Trị.

Liệt sĩ Nghiêm Xuân Danh, sinh viên khoa Lịch sử, là trắc thủ tên lửa phòng không. Anh nhập ngũ năm 1970 và đã hi sinh anh dũng trên vị trí chiến đấu cùng đồng đội trong trận đánh trả cuộc tập kích bằng máy bay B-52 của Mỹ vào Hà Nội, đêm 20, rạng sáng ngày 21/12/1972. Với tinh thần chiến đấu kiên cường, anh đã được Đảng và Nhà nước truy tặng danh hiệu cao quý Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Những tấm gương này không chỉ minh chứng cho lòng yêu nước, sự hi sinh và tinh thần dấn thân của thế hệ trẻ Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, mà còn khẳng định vai trò tiên phong của nhà trường trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Giai đoạn tiếp nối (sau 1973)

Sau Hiệp định Paris, phong trào chuyển đổi trọng tâm, tập trung vào khôi phục và phát triển kinh tế, xây dựng đất nước, đặc biệt là trong các lĩnh vực giáo dục, công nghiệp, và nông nghiệp.

Có thể khẳng định rằng, phong trào “Ba sẵn sàng”, với khởi điểm từ Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, đã được chính thức phát động bởi Thành đoàn Hà Nội và nhanh chóng trở thành một trong những phong trào thanh niên tiêu biểu nhất của Việt Nam trong thế kỷ XX.

Đoàn viên, sinh viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội không chỉ là những người tiên phong trong việc phát động và thực hiện tinh thần “Ba sẵn sàng” thời kỳ kháng chiến, mà còn luôn noi theo tinh thần ấy trong cả thời chiến lẫn hòa bình. Họ luôn đi đầu trong các hoạt động Đoàn và phong trào thanh niên, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Với những đóng góp to lớn và ý nghĩa, Đoàn Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã được vinh danh là Đoàn trường đầu tiên nhận Huân chương Lao động hạng Nhất do Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam trao tặng vào năm 2012. Đây là sự ghi nhận xứng đáng cho những nỗ lực và cống hiến không ngừng nghỉ của các thế hệ đoàn viên, sinh viên nhà trường.

3. Tiếp nối phong trào “Ba sẵn sàng”

Ngọn lửa tinh thần của phong trào “Ba sẵn sàng” vẫn tiếp tục cháy sáng cho đến hôm nay, trở thành nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho các phong trào thi đua xung kích do tuổi trẻ cả nước triển khai trong nhiều năm qua. Những phong trào nổi bật có thể kể đến như:

• “Thanh niên lập nghiệp.”
• “Tuổi trẻ sáng tạo.”
• “Tuổi trẻ thi đua tình nguyện, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.”
• “Tuổi trẻ học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.”
• “Thanh niên tình nguyện.”
• “5 xung kích phát triển kinh tế – xã hội và bảo vệ Tổ quốc.”
• “4 đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp.”
• “Chung tay xây dựng nông thôn mới.”
• “Hướng về biển, đảo quê hương.”

Những phong trào này đã và đang phát huy vai trò xung kích, sáng tạo và cống hiến của tuổi trẻ Việt Nam trong công cuộc xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc, khẳng định tinh thần yêu nước và trách nhiệm xã hội của thế hệ trẻ trong thời kỳ mới.

Trong các phong trào thi đua xung kích hiện nay, có thể nói phong trào Thanh niên tình nguyện là sự kế thừa và phát huy hiệu quả, thiết thực nhất tinh thần của phong trào “Ba sẵn sàng.” Phong trào này đã khơi dậy mạnh mẽ tinh thần xung kích, tự nguyện của thanh niên, đáp ứng những yêu cầu, nhiệm vụ quan trọng của đất nước.

Thanh niên tình nguyện không ngần ngại đảm nhận những công việc rất mới, rất khó, sẵn sàng đến những vùng sâu, vùng xa, nơi hẻo lánh và khó khăn nhất. Qua đó, phong trào thể hiện nhiệt huyết, sự dấn thân và tinh thần cống hiến của thế hệ trẻ Việt Nam, bất kể trong hoàn cảnh thời kỳ nào.

4. Ghé thăm nơi phát động phong trào “Ba sẵn sàng”

Đêm 7/8/1964, tại phòng họp của cơ quan Thành đoàn Hà Nội – Số 43 Lý Thái Tổ, Hoàn Kiếm, Hà Nội (nay là trụ sở Thành ủy Hà Nội), Ban Thường vụ Thành đoàn Hà Nội đã họp bất thường và quyết định phát động phong trào “Ba sẵn sàng” với các nội dung: Sẵn sàng chiến đấu; sẵn sàng gia nhập các lực lượng vũ trang; sẵn sàng đi bất cứ nơi đâu, làm bất cứ việc gì mà Tổ quốc cần đến.

Tải ứng dụng YooLife trên thiết bị di động của bạn để dễ dàng tham quan nhiều di tích lịch sử khác.

Tọa lạc tại số 43 Lý Thái Tổ, Hà Nội, di tích cách mạng này không chỉ là nơi lưu giữ những ký ức lịch sử vẻ vang của dân tộc mà còn là địa điểm khởi nguồn phong trào “Ba sẵn sàng” – một biểu tượng của tinh thần thanh niên yêu nước trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Với sự phát triển vượt bậc của công nghệ, YooLife đã mang đến một bước ngoặt đầy sáng tạo: ảo hóa không gian di tích để tái hiện những khoảnh khắc lịch sử sống động và chân thực.